We zitten in een nieuwe race om grondstoffen. Europa heeft kritieke metalen nodig voor de productie van elektrische auto’s, zonnepanelen, batterijen, windturbines en halfgeleiders. Veel meer dan vandaag. En op dit moment is het sterk afhankelijk van China, Chili en de DRC om ze te verkrijgen.
België, net als Wallonië, vormt geen uitzondering op deze realiteit. Op dinsdag 1 juli presenteerde het Centre Jean Gol op een persconferentie in Blegny-Mine een ambitieuze studie waarin een directe vraag werd gesteld: moeten de mijnen in België heropend worden?
“We hebben onze vervuiling verplaatst, maar ook onze beslissingsbevoegdheid,” legt Corentin de Salle uit, directeur van het Centre Jean Gol. Op dit moment importeert Europa meer dan 80% van zijn kritische metalen. Zeldzame aardmetalen worden bijvoorbeeld voor 90% in China gewonnen. En het zijn deze die het mogelijk maken om elektronische componenten te miniaturiseren, magneten voor windturbines te produceren of krachtige batterijen te maken.
“Als Europa zegt: laten we elektrisch gaan rijden, vergeet het dat 45% van de waardeketen voor elektrische auto’s afhankelijk is van China. Dat is waanzin”, zegt Georges-Louis Bouchez, voorzitter van de MR. “We hebben liever dat China werkt onder omstandigheden die we hier niet zouden accepteren dan dat we overwegen om lokaal, schoon en duurzaam te produceren.
Mijnbouw in Europa betekent niet dat we de fouten uit het verleden moeten herhalen. Het CJG-onderzoek laat zien dat moderne mijnbouw mogelijk is. “Vandaag de dag kunnen we de hele levenscyclus van een mijn modelleren, schone technologieën gebruiken, de visuele en milieu-impact verminderen en de locatie herstellen aan het einde van de exploitatie,” legt André Tahon, co-auteur van het rapport, uit. In Wallonië zijn er bekende afzettingen van lood-zink in La Calamine en fosfaten in het bekken van Bergen. Eric Pirard, professor aan de ULiège, voegt hieraan toe: “We waren wereldpioniers met zink. Vandaag blijft de geologische diversiteit van Europa een troef. We hebben alleen de middelen nodig om dieper te gaan.
In 2024 nam de Europese Unie de Wet Kritieke Grondstoffen aan, die vereist dat 10% van de kritieke metaalbehoeften in 2030 in Europa wordt gewonnen. “Als we niets doen, halen we deze doelstelling niet. Maar het is een strategische verplichting”, benadrukt Georges-Louis Bouchez. “En als we niets doen, blijven we in de illusie van een onvolledige circulaire economie.
De MR stelt een stappenplan voor. Het institutionele kader tussen de federale overheid en de gewesten moet verduidelijkt worden, want mineralen houden niet op bij taalgrenzen.
We moeten een federale waarnemingspost voor strategische materialen oprichten om onze middelen te leren kennen en op de behoeften te anticiperen. Het is essentieel om proefexploratieprojecten op te starten, met name in La Calamine en Mons, en om de Waalse mijnbouwcode aan te passen om moderne, gecontroleerde activiteiten mogelijk te maken.
Het doel is ook om innovatie in verantwoorde mijnbouw te stimuleren door te investeren in automatisering, robotisering en ecodesign. Tot slot moeten we polymetaalknollen onder water onderzoeken in plaats van ze uit principe te verbieden.
Op dit moment is de beste manier voor China om oorlog met ons te voeren, te stoppen met het leveren van zeldzame aardmetalen,” waarschuwt Georges-Louis Bouchez. Het doel is om de mijnen in Wallonië zo snel mogelijk te heropenen. Om dit te doen, moeten we beginnen met het bestuderen van onze bodems, het veranderen van het wettelijke kader en het ondersteunen van bedrijven die klaar zijn om te innoveren. Wallonië was vroeger een mijnregio. Het kan weer een strategische regio worden. Maar op één voorwaarde: we moeten onder onze voeten durven kijken, met helderheid, ambitie en verantwoordelijkheid.
Deze studie werd uitgevoerd en geschreven door Corentin de Salle, directeur van het Centre Jean Gol, Rémy Leboutte, een personeelslid van het Centre Jean Gol en André Tahon, een manager mijnexploratie (DAL Mining Investment Co. Ltd.) in zijn laatste functie, nu met pensioen.
Het heeft kunnen rekenen op het onschatbare advies, de correcties en de documentatie van professor Eric Pirard, gewoon hoogleraar Mineral Resources & Circular Economy (ULiège). Circulaire Economie (ULiège), evenals Sophie Decrée, geologe bij de Belgische Geologische Dienst en redactrice van “De Atlas van de Kritische Grondstoffen van België” (2024), Vanessa Heyvaert, professor geologie aan de Universiteit Gent en directeur van de Belgische Geologische Dienst, Philippe Giaro, directeur van een mijnbouwbedrijf, geoloog en onderzoeker aan de Universiteit van Luik, Jean Tytgat, directeur Government Affairs EU-Benelux bij UMICORE, Alain Bernard, voormalig CEO van DEME en voorzitter van de raad van bestuur van GSR (Global Sea Mineral Resource), Philippe Kheren, gedelegeerd bestuurder van Solvay en Stéphane Neyrinck, directeur-generaal van het Centre Terre & Pierre vzw. Pierre vzw.
